Projekt POL-OPENSCREEN (Polska Platforma Infrastruktury Skriningowej dla Chemii Biologicznej), będący wspólnym przedsięwzięciem polskiego Konsorcjum o tej samej nazwie, jest częścią europejskiego konsorcjum EU-OPENSCREEN (www.eu-openscreen.eu). Celem Projektu EU-OPENSCREEN jest zapewnienie Europie i uczestniczącym w projekcie krajom czołowej pozycji w obszarze nauk biologicznych i medycznych oraz stymulowanie badań przemysłowych i komercyjnego wykorzystania europejskiego potencjału w obszarze poszukiwań i wprowadzania nowych substancji bioaktywnych dla medycyny, rolnictwa, kosmetologii i innych, a także uzyskanie dostępu do wyników badań naukowych oraz prac rozwojowych.
Przedmiotem projektu jest przygotowanie bazy, konstrukcja i eksploatacja pan-europejskiej infrastruktury umożliwiającej tworzenie kolekcji związków chemicznych, wysoko-przepustowe badania przesiewowe, chemiczna synteza i optymalizacja metod otrzymywania związków-kandydatów na nowe leki oraz bioprofilowanie i badania in vivo tych związków. Przyjmuje się, że stworzona baza będzie otwarta i dostępna dla wszystkich zainteresowanych placówek naukowych, uczelni jaki i przemysłu farmaceutycznego na ustalonych zasadach.
W dniu 20 marca 2018 roku Komisja Europejska podjęła decyzję o nadaniu Konsorcjum EU-OPENSCREEN statusu europejskiego konsorcjum infrastruktury badawczej, European Research Infrastructure Consortium (ERIC). Polska, decyzją Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego jest jednym z krajów członków założycieli EU-OPENSCREEN ERIC.
Cele i zadania partnerstwa polskiego są zbieżne z reprezentowanymi przez konsorcjum międzynarodowe, uwzględniając kompetencje poszczególnych jednostek oraz polską specyfikę i potrzeby. Przewiduje się dwa, wzajemnie uzupełniające się i komplementarne przedsięwzięcia: pierwszym celem cząstkowym jest utworzenie Krajowej Biblioteki Związków Chemicznych (KBZC) przy Instytucie Biologii Medycznej IBM) PAN. Drugim celem cząstkowym jest konsolidacja istniejącej, krajowej infrastruktury badawczej i jej wzmocnienie w celu zintensyfikowania przesiewowych badań biologicznych nowych związków chemicznych.
W skład konsorcjum POL-OPENSCREEN wchodzi obecnie 7 instytucji i centrów badawczych aktywnych w obszarze nauk o życiu, poszukiwań nowych związków biologicznie aktywnych i badań nad lekiem (w kolejności alfabetycznej): Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych (CBMiM) PAN w Łodzi, Instytut Biochemii i Biofizyki (IBB) PAN w Warszawie, Instytut Biologii Medycznej (IBM) PAN w Łodzi (koordynator konsorcjum POL-OPENSCREEN), Instytut Biotechnologii Antybiotyków (IBA) w Warszawie, Instytut Chemii Bioorganicznej (ICHB) PAN w Poznaniu, Instytut Farmaceutyczny (IF) w Warszawie oraz Instytut Farmakologii (IF) PAN w Krakowie. Konsorcjum POL-OPENSCREEN jest strukturą otwartą dla nowych członków i partnerów.
W wyniku ewaluacji przez międzynarodowy zespól ekspertów trzy polskie instytucje, członkowie konsorcjum POL-OPENSCREEN: Instytut Biologii Medycznej PAN, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN oraz Instytut Chemii Bioorganicznej PAN uzyskały status „partner sites” europejskiego konsorcjum EU-OPENSCREEN ERIC. W dniu 24 października 2018 r IBM PAN, koordynator konsorcjum, otrzymało z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego decyzję w sprawie wniosku złożonego w imieniu konsorcjum POL-OPENSCREN o finansowaniu w wysokości 39 mln. zł udziału trzech wyróżnionych instytucji w konsorcjum europejskim. Środki te przeznaczone są na utworzenie Krajowej Biblioteki Związków Chemicznych i rozbudowę infrastruktury skriningowej.
Należy podkreślić, że KBZC będzie pierwszym tego typu przedsięwzięciem w Kraju. Warto również zaznaczyć, że planowana infrastruktura badawcza będzie miała charakter nie tylko ponadregionalny, ale i międzynarodowy.
